มหาวิทยาลัยพะเยา มีการดำเนินกิจกรรมด้านการศึกษาเพื่อการบริการวิชาการแก่ชุมชนในวงกว้างโดยเฉพาะ เช่น โครงการ 1 คณะ 1 ชุมชนนวัตกรรม ซึ่งเป็นกลไกเชิงยุทธศาสตร์ในการขับเคลื่อนความเป็นอยู่ที่ดีและการพัฒนาที่ยั่งยืนของจังหวัดพะเยา โครงการนี้สอดคล้องกับเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืนขององค์การสหประชาชาติ (SDGs) โดยมุ่งส่งเสริมให้ทุกคณะสร้างสรรค์นวัตกรรม นำองค์ความรู้ไปพัฒนาชุมชนให้มีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นอย่างยั่งยืน โครงการนี้ดำเนินงานอย่างต่อเนื่องทุกปี และได้พัฒนาเป็นต้นแบบของความร่วมมือระหว่างมหาวิทยาลัยกับชุมชนเพื่อนำไปสู่การสร้างการเปลี่ยนแปลงระดับภูมิภาคต่อไป
ในปี พ.ศ. 2567 มีการดำเนินงานโครงการย่อยแบบสหวิทยาการจำนวน 20 โครงการ ครอบคลุมหลากหลายด้าน เช่น สุขภาพ เกษตรกรรม สิ่งแวดล้อม วัฒนธรรม และเศรษฐกิจฐานราก ตัวอย่างเช่น โครงการส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุโดยบูรณาการนักศึกษาและนวัตกรชุมชน โครงการแหล่งเรียนรู้เกษตรสุขภาพบ้านห้วยเคียน ผลิตภัณฑ์จักสานไม้ไผ่เพื่อสุขภาพ การยกระดับผลิตภัณฑ์สมุนไพรในโรงเรียนผู้สูงอายุ การเพาะเห็ดฟางในตะกร้าเพื่อสร้างรายได้ และศิลปะบำบัดเพื่อสุขภาวะทางจิตของผู้สูงอายุ นอกจากนี้ยังมีโครงการสืบสานเครื่องปั้นดินเผาเตาเวียงบัว การพลิกฟื้นธุรกิจน้ำดื่มชุมชน การพัฒนาตำรับยาสมุนไพรท้องถิ่น การจัดทำสารานุกรมอิเล็กทรอนิกส์พหุภาษาสำหรับการท่องเที่ยวตำบลแม่กา การพัฒนาโซ่อุปทานโคเนื้อและปุ๋ยอินทรีย์ การบริหารจัดการธนาคารน้ำมันใช้แล้วตามแนวทาง BCG การพัฒนาแหล่งเรียนรู้พลังงานหมุนเวียน และผลิตภัณฑ์สมุนไพรหรือผงปรุงรสเพื่อสุขภาพผู้สูงอายุ ซึ่งแต่ละโครงการออกแบบให้ตอบโจทย์ปัญหาเฉพาะของพื้นที่ พร้อมเสริมสร้างความเข้มแข็งและการพึ่งพาตนเองของชุมชน
ตัวอย่างการลงพื้นที่
1. โครงการการพัฒนาระบบบริหารจัดการ ธนาคารน้ำมันทำอาหารใช้แล้วของชุมชนด้วยโมเดลเศรษฐกิจ BCG เพื่อขจัดปัญหาน้ำมันทำอาหารใช้แล้ว โดยการประชาสัมพันธ์ให้ความรู้ ตลอดจนกิจกรรมส่งเสริมให้แก่ประชาชน/ชุมชน รวมถึงการจัดตั้งจุดธนาคารน้ำมันทำอาหารใช้แล้วในชุมชนต้นแบบ ที่อยู่ภายใต้การดูแลของเทศบาลแม่กา อำเภอเมือง จังหวัดพะเยา ที่จะช่วยในการบริหารจัดการของเสียที่ไม่ย่อยสลาย และเป็นปัญหาต่อสิ่งแวดล้อม ในชุมชน ได้อย่างเหมาะสม และเพื่อลดการใช้น้ำมันทำอาหารซ้ำบ่อยครั้งในครัวเรือนของชุมชนที่อยู่ภายใต้การดูแลของเทศบาลแม่กา อีกทั้งเป็นการลดโรคที่เกิดจากการใช้น้ำมันเก่าทำอาหารซ้ำบ่อยเกินไป พร้อมทั้งช่วยลดก๊าซเรือนกระจกตามนโยบายการเพิ่มคาร์บอนเครดิตของภาครัฐ
2. การพัฒนาผลิตภัณฑ์สมุนไพรรางจืดเพื่อสุขภาพ บ้านแม่ต๋ำน้อย หมู่ที่ 18 ตำบลแม่กา อำเภอเมือง จังหวัดพะเยา ร่วมกับโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านห้วยเคียน โดยมีผู้ใหญ่บ้าน ประธาน อสม. ตัวแทนชุมชน และตัวแทนนิสิต ร่วมประชุมเชิงปฏิบัติประชุมกับคณะสาธารณสุขศาสตร์ เพื่อพัฒนาผลิตภัณฑ์สมุนไพรรางจืดเพื่อสุขภาพ ประกอบด้วย การแปรรูปผลิตภัณฑ์และช่องทางจำหน่ายสมุนไพรชารางจืด ให้กับชุมชนเพื่อให้เกิดการพัฒนานวัตกรชุมชน สร้างเศรษฐกิจ สังคมและหุ้นส่วนภาคีเครือข่ายในอนาคตต่อไป
